سکویی برای جهش اقتصادی دانش بنیان ها و استارتاپ ها، شرکت های فناور چگونه به بورس راه می یابند؟ - وبلاگ آپ

به گزارش وبلاگ آپ، بیشترشرکت های دانش بنیان، فناور و استارتاپ ها برای تامین سرمایه به وسیله گرفتن تسهیلات با مشکلاتی مانند تامین وثیقه و ضامن دست و پنجه نرم می نمایند. اما بازار سرمایه و عرضه اولیه سهام، می تواند یک ابزار اقتصادی کار آمد برای شرکت های دانش بنیان و فناور باشد.

گروه علم و پیشرفت وبلاگ آپ؛ چندسالی است که اکوسیستم نوآوری و فناوری در کشور تحولی بزرگ به راه انداخته است، به طوری که در بحران های مختلف، از کرونا تا تامین کالا های تحریمی مورداحتیاج صنایع شاهد نقش آفرینی شرکت های دانش بنیان و سایر بازیگران این اکوسیستم و موفقیت آن ها در این عرصه بود ه ایم. با گذشت سال ها این اکوسیستم بزرگ و بزرگ تر شد تا اینکه حالا حدود 6700 شرکت دانش­ بنیان را دل خود جای داده است که عایدی چندهزار میلیارد تومانی را در اقتصاد ایران رقم می ­زنند. امروز نقش شرکت های دانش بنیان و استارتاپ ها در اقتصاد کشور به قدری پررنگ شده است که بدون شک رونق کسب و کار این شرکت ها به آینده اقتصاد کشور گره خورده است.

اما بسیاری از این شرکت ­ها، نوپا و صنایع خرد هستند که می ­خواهند فعالیت کم­ ریسکی را در بازار تجربه کنند.در این میان تامین سرمایه برای فعالیت این کسب و کارها، خرید تجهیزات و سرمایه گذاری اهمیت زیادی دارد و عاملی تاثیرگذار برای موفقیت استارتاپ ها و شرکت های دانش بنیان محسوب می گردد. از این رو فعالیت این شرکت ها بدون سرمایه کافی چندان نتیجه بخش نخواهد بود و نمی توانند دستاوردهای خوبی را در کشور با خود به همراه داشته باشد.

تامین سرمایه دانش بنیان ها به وسیله بازار سرمایه

دانش بنیان ها مبلغ قابل توجهی از سرمایه مورد احتیاج خود را به وسیله وام تامین می کنند، در حالی که تامین سرمایه از این روش برای آنها به صرفه نیست، به همین علت باید اقدامی صورت بگیرد تا سرمایه این شرکت ها به وسیله بازار سرمایه تامین گردد.

تا به امروز روش های مختلفی برای تامین سرمایه این شرکت ها از جمله دریافت وام مطرح شده است. سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری معتقد است، این شرکت ها مبلغ قابل توجهی از سرمایه مورد احتیاج خود را به وسیله بانک و دریافت وام تامین می کنند، در حالی که شرکت های دانش بنیان با استفاده از وام به علت بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی به هیچ عنوان در جهت رشد قرار نخواهند گرفت و در چنین فضایی تامین سرمایه از این روش برای آنها به صرفه نیست، به همین علت باید اقدامی صورت بگیرد تا سرمایه این شرکت ها به وسیله بازار سرمایه تامین گردد.

این شرکت ها برای تامین سرمایه مورد احتیاج خود و اخذ تسهیلات از سوی بانک ها در کنار نرخ بالای سودهای بانکی با مشکلاتی مانند ضمانت و تامین وثیقه نیز دست و پنجه نرم می کنند. اما با ورود سهام این شرکت ها به بورس و تامین نقدینگی به وسیله این بازار شرکت های دانش بنیان می توانند راه میان بری را برای تامین اقتصادی با سرعت بیشتر و دردسرهای کمتر تجربه کنند.

پذیرش 50 شرکت دانش بنیان در تابلوی بورس/ رشدحضور فعالان اکوسیستم نوآوری و فناوری در بازارسرمایه

تا به امروز 50 شرکت در تابلوهای بورس و فرابورس پذیرش شده اند که از میان 43 شرکت دانش بنیان در تابلوهای مختلف بورس و فرابورس(25 شرکت در بورس و 18 شرکت در فرابورس) فعال هستند و 7 شرکت دیگر نیز مراحل پذیرش یا درج را گذرانده اند و در صورت بهبود شرایط بازار سرمایه؛ عرضه خواهند شد. عایدی و فروش این 50 شرکت دانش بنیان فعال یا پذیرش شده در بازار سرمایه در سال منتهی به سال 99 بیش از 420 هزار میلیارد ریال بوده است.

عایدی و فروش این 50 شرکت دانش بنیان فعال یا پذیرش شده در بازار سرمایه در سال منتهی به سال 99 بیش از 420 هزار میلیارد ریال بوده است.

شرکت های پذیر شده در بازار بورس در حوزه های مختلف فناورانه فعالیت می کنند؛ اما در این میان سهم مجموعه های فعال حوزه رایانه با 28 درصد، بیشتر از دیگر عرصه های فناورانه است. گروه دارویی با 21 درصد و گروه محصولات شیمیایی با 14 درصد در رتبه های دیگر قرار دارند.

رشد قابل توجه حضور فعالان اکوسیستم نوآوری و فناوری در بازار سرمایه طی سال های اخیر، زمینه را برای رونق این کسب وکارها فراهم نموده، به طوری که با تسهیل و حمایت از پذیرش شرکت های دانش بنیان در بازار سرمایه و رشد شرکت های دانش بنیان در سال های اخیر، پذیرش شرکت های دانش بنیان جهش چشمگیری داشته است.

از این رو برای آشنایی دقیق تر با نحوه ورود شرکت های دانش بنیان به بورس و مزایای تامین سرمایه و نقدینگی شرکت های فناور به وسیله بازار سرمایه، با سیاوش صمیمی مدیر امور مجامع و صندوق های سرمایه گذاری صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری گفت و گو نموده ایم. که در ادامه متن کامل آن را می خوانید:

فارس: شرکت های دانش بنیان چگونه می توانند وارد بورس شوند؟

شرط بورس برای پذیرش دانش بنیان ها؛ رسیدن به بلوغ اقتصادی

بورس شرکت هایی را مورد پذیرش قرار می دهند که به بلوغ اقتصادی رسیده باشند یا در مراحل بالای رشد خود قرار داشته باشند.

صمیمی: شرکت های دانش بنیان هم همچون سایر شرکت ها می توانند وارد بورس شوند و اصولاً ضروری است به آن اندازه از رشد و توسعه برسند که بتوانند شاخص های مدنظر سازمان بورس و اوراق بهادار یا شرکت فرابورس ایران برای ورود به بازار سرمایه را پشت سر بگذارند و نزد آن ها پذیرفته شوند. یعنی دانش بنیان بودن قاعدتاً باعث نمی گردد که راه این شرکت ها برای پذیرش نزد سازمان بورس تسهیل گردد. چراکه برای سازمان بورس کاهش ریسک و نا اطمینانی سرمایه گذاران که همان خریداران سهام هستند در اولویت واقع شده است. از این رو علی القاعده شرکت هایی را مورد پذیرش قرار می دهند که به بلوغ اقتصادی رسیده باشند یا در مراحل بالای رشد خود قرار داشته باشند. لذا شرکت های دانش بنیان نابالغ که بطور کلی بیشتر شامل شرکت های نوپا و تازه تاسیس هستند کمتر می توانند از مزایای بازار سرمایه بهره مند شوند.

فارس:تا به امروز چند شرکت دانش بنیان توانسته اند به بورس راه پیدا کنند و این شرکت هابیشتر در چه زمینه هایی فعالیت می کنند؟

صمیمی:در حال حاضر 50 شرکت دانش بنیان در یکی از تابلوهای بورس و فرابورس پذیرش شده اند که از این میان 43 شرکت(سهامشان عرضه عمومی شده و قابلیت معامله سهام برای آن ها مهیاست و آن 7 شرکت دیگر نیز به زودی به این امکان دست پیدا می کنند. شرح بیشتر اینکه از زمان ارائه موافق اصولی و پذیرش تا زمان عرضه اولیه سهام شرکت ها، یکسری اقدامات باید انجام گردد که مقداری زمان میبرد.زمینه فعالیت این شرکت ها بیشتر در سه حوزه دارو، فناوری اطلاعات وارتباطات و مواد پیشرفته است. این شرکت های پذیرفته شده همگی شرکت هایی هستند که به لحاظ اقتصادی به مرحله بلوغ رسیده اند و ریسک های جهت رشد را پشت سر گذاشته اند.

در حال حاضر 50 دانش بنیان در یکی از بازار های بورس پذیرش شده اند که از این میان 43 شرکت سهامشان عرضه عمومی شده و قابلیت معامله سهام برای آن ها مهیاست.زمینه فعالیت این شرکت ها نیز بیشتر در سه حوزه دارو، فناوری اطلاعات وارتباطات و مواد پیشرفته است.

بازاری نو پیشروی شرکت ها و استارتاپ های بزرگ

اما با توجه به اینکه هم اکنون بیش از 6500 شرکت به عنوان شرکت دانش بنیان در کشور به ثبت رسیده است، این نسبت، نسبت بسیار پایینی است. به این منظور شرکت فرابورس ایران در حال راه اندازی بازار نوی است که امکان پذیرش و عرضه اولیه این شرکت ها و بعلاوه شرکت های استارتاپی با سایز بزرگ تسهیل گردد؛ تا آنجایی که بنده آگاه هستم قوانین خاصی برای این بازار در نظر گرفته شده که مطابق با آن اجازه معامله به معامله گران عادی داده نمی گردد و صرفاً اشخاصی قابلیت معامله در این بازار را خواهند داشت که به ریسک های این بازار واقف بوده و از توانمندی مطلوبی در روبروه با شکست ها برخوردار باشند. البته اگر شرکت دانش بنیان به بلوغ اقتصادی مدنظر سازمان بورس نیز رسیده باشد که در همین بازار های معمول بورس و فرابورس پذیرش و عرضه خواهد شد.

فارس:به شرکت های استارتاپی در کنار شرکت های دانش بنیان اشاره داشتید، تفاوت یا تشابه این دو چیست؟

ریسک بالای سرمایه گذاری در استارتاپ ها مانعی بزرگ برای ورود بورس

صمیمی: اصولاً شرکت های دانش بنیان به کلیۀ شرکت هایی که در حوزه های مختلف تعریف شده به وسیله معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، شامل 9 حوزه، فعالیت میکنند و دارای تاییدیه از آن معاونت هستند اطلاق می گردد. این شرکت ها می توانند هم شامل شرکت های بزرگ صنعتی و فراوریی و هم شرکت های نوپا و تازه تاسیس باشند. اما استارتاپ ها بیشتراً شرکت هایی خدماتی هستند که عموماً (و نه لزوماً) بر بستر اینترنت فعالند و مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند، معمولاً فاقد دارایی های ثابت چشمگیر هستند و حتی بیشتر آن ها چون در مراحل ابتدای چرخه رشد خود قرار دارند، دارای زیان انباشته یا حتی زیان عملیاتی هستند. اما چون دارای پتانسیل رشد بالایی بوده و در حال گرفتن سهم بالایی از بازار یا همان فتح بازار هستند، بسیار ارزشمندند. ارزشمند بودن آن ها هم از عایدی ها و سود های بالایی که احتمالاً در آینده نصیبشان می گردد نشات می گیرد. حال این استارتاپ ها می توانند دارای گواهی دانش بنیان باشند یا نباشند. بطور مثال شرکت های تاکسی اینترنتی را تصور کنید؛ از یک طرف دارائی های نامشهود باکیفیت نظیر برند و مشتری بالا و نرم افزاری قابل دارند و قریب به یک میلیون خودرو نزد آن ها فعالیت میکنند، اما از طرف دیگر حتی یک عدد خودرو هم در میان دارائی ها و اموال آن ها وجود ندارد، لذا هرچند پتانسیل ایجاد سود و رشد بالایی دارند، اما اگر به هر علتی با ورشکستگی روبرو شوند، اصطلاحاً بر روی زمین اموالی برای نقد کردن و تقسیم میان سهامداران وجود ندارد و اینجاست که ریسک و نااطمینانی سرمایه گذاری در آن ها بالا میرود. حتی ممکن است در حال حاضر زیان ده باشند چون هزینه بالایی را صرف تبلیغات یا سایر روش های کسب سهم از بازار می کنند. این شرایط شرکت های استارتاپی است که موجب می گردد نتوانند مجوز عرضه سهامشان را در بازار سرمایه بدست بیاورند و پذیرششان رد گردد.

فارس:ورود این شرکت هابه بازار سرمایه چه مزایای مهمی دارد و چگونه می تواند به ارتقای اکوسیستم علم و فناوری کشور یاری کند؟

مزایای ورود دانش بنیان ها به بورس

صمیمی:ورود این شرکت هابه بازار سرمایه حداقل دو مزیت پررنگ در پی دارد:

اول؛ اینکه برای شرکت امکان تامین اقتصادی بیش از پیش مهیا می گردد؛ این شرکت ها می توانند نسبت به افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم با انتشار سهام نو یا آورده نقدی سهامداران اقدام کنند، یا اینکه از منابع بیرونی مثل استقراض از بانک ها و انتشار اوراق صکوک (تامین اقتصادی به وسیله انتشار اوراق بهادار اسلامی) استفاده کنند که در مورد استفاده از منابع بیرونی چون نماد شرکت اکنون در تابلو های بورس درج شده است از اعتبار بالاتری برخوردارند و در بحث دریافت وثیقه تسهیلات، تعامل مناسبتری با آن ها صورت خواهد گرفت.

رشد شرکت های نوآور و فناور به وسیله سرمایه گذاری خطرپذیر

دوم؛ اینکه سرمایه گذارانی که در سهام این شرکت ها پیش از این سرمایه گذاری نموده بودند اکنون سهام در اختیارشان نقدپذیر بوده و میتوانند با فروش سهام منابع نقد در اختیار داشته باشند و مجدداً آن منابع را در شرکت های در حال رشد خارج از بورس سرمایه گذاری کنند. تاثیر این موضوع در مورد سرمایه گذاری در شرکت های دانش بنیان، نوآور و فناور و استارتاپی بسیار چشمگیر خواهد بود. چرا که اصولاً سرمایه گذاری در این دست شرکت ها با توجه به ریسک های موجود در جهت رشد و بلوغ، به وسیله سرمایه گذاران خاصی موسوم به سرمایه گذاران خطرپذیر انجام می گردد و هدف این سرمایه گذاران از سرمایه گذاری، شرکت داری و استفاده از سود های حاصل از کسب و کار شرکت های سرمایه پذیر نیست و هدف آن ها رشد دادن به ارزش سهام و فروش آن و سرمایه گذاری مجدد است. لذا تا وقتی که شرکت های دانش بنیان یا استارتاپی که پیش از این از سرمایه این قبیل سرمایه گذاران بهره مند شده اند، نتوانند عرضه اولیه سهامشان را انجام دهند، منابع سرمایه گذاران آزاد نمی گردد و امکان سرمایه گذاری مجدد را نخواهند داشت؛ طبیعتاً این موضوع به همه سرمایه گذاران حوزه استارتاپی در تمامی مراحل رشد اعم از فرشتگان سرمایه گذاری (سرمایه گذاری که سرمایه یک یا چند شرکت نوپا را فراهم می نماید)، شتابدهنده ها، شرکت ها یا صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر و صندوق های جسورانه بورسی آسیب وارد می نماید و هریک توانایی نقدی سازی سرمایه گذاریشان را از دست میدهند. زمانی که این اتفاق می افتد باعث می گردد منابع کافی هم برای تزریق به شرکت های دانش بنیان، نوآور و فناور دیگر وجود نداشته باشد چراکه سرمایه سرمایه گذاران در شرکت های سرمایه پذیر قبلی اصطلاحاً قفل شده است.

فارس:آیا برای ورود شرکت های دانش بنیان به بورس و فرابورس برنامه حمایتی در نظر گرفته شده است؟

تامین هزینه دانش بنیان ها برای ورود به بورس و فرابورس

صندوق نوآوری و شکوفایی بخش قابل توجهی از هزینه های شرکت های دانش بنیان جهت پذیرش نزد سازمان بورس و ورود به یکی از تابلو های بازار سرمایه را پوشش می دهد.

صمیمی: بله، در صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری بعنوان کننده دولت در بخش تامین اقتصادی شرکت های دانش بنیان، برنامه های حمایتی تعریف شده است و بخش قابل توجهی از هزینه های شرکت های دانش بنیان جهت پذیرش نزد سازمان بورس و ورود به یکی از تابلو های بازار سرمایه را پوشش می دهد. این پوشش در قالب های مختلف از تقبل بخشی از هزینه های حسابرسی این شرکت ها به وسیله حسابرسان معتمد سازمان بورس، تا هزینه های درج نماد، مشاور عرضه، هزینه کمیته های آنالیز و پذیرش به وسیله شرکت فرابورس ایران و سازمان بورس و اوراق بهادار، هزینه های تبدیل از سهامی خاص به سهامی عام، هزینه های کارشناس رسمی دادگستری و نظایر آن را شامل می گردد.

تسهیل ورود دانش بنیان ها به بورس در طرح جهش فراوری دانش بنیان

در طرح جهش فراوری دانش بنیانمنابع قابل توجه ای به اکوسیستم دانش بنیان و شرکت های سرمایه گذار در این حوزه تزریق می گردد که به توانمندی بیشتر این شرکت هایاری خواهد نمود و تسهیلگر پذیرش آن ها در بازار بورس نیز خواهد بود.

بعلاوه همانطور که قبلاً عرض کردم شرکت فرابورس ایران نیز برنامه های ویژه ای جهت تسهیل پذیرش این شرکت ها تعریف نموده و در حال پیشبرد آن است. در ضمنً با تصویب طرح جهش فراوری دانش بنیان به وسیله مجلس شورای اسلامی، خصوصاً بند ت ماده 11، منابع قابل توجه ای به اکوسیستم دانش بنیان و علی الخصوص شرکت های سرمایه گذار در این حوزه تزریق می گردد که قطعاً به توانمندی بیشتر شرکت های دانش یاری خواهد نمود و در نتیجه تسهیلگر پذیرش آن ها در بازار بورس نیز خواهد بود.

فارس: اگر یک شرکت دانش بنیان قصد ورود به بازار سرمایه را داشته باشد از چه طریقی می تواند از حمایت های گفته شده بهره مند گردد؟

صمیمی: این شرکت هامی توانند درخواست خود را کتباً خطاب به معاونت سرمایه گذاری صندوق نوآوری و شکوفایی به آدرس [email protected] ارسال کنند، پس از ارسال این درخواست با ایشان تماس گرفته خواهد شد و فرآیند ها شروع می گردد.